Tıbbi alanda, biberiyenin birçok hastalığın tedavisinde eski çağlardan beri kullanıldığı ifade edilmiştir. Damıtma yöntemiyle uçucu yağını ilk kez Araplar elde etmeyi başarmışlar ve biberiyeyi sıklıkla kullanmışlardır. Bitkinin kullanımı Ortaçağ'da yaygınlaşmıştır.
İnsanlar, gıdaları muhafaza amaçlı olarak soğutmanın kullanılmaya başlamasından binlerce yıl önce ufalanmış biberiyeye sarılmış etin bozulmadığını fark etmişler; ete hoş ve lezzetli bir tat vermek için biberiye kullanmışlar.
Küçük iğne uçlu yapraklı bitki (Lamiaceae) nane ailesindendir. 1-2 m. boyundaki bitki kışın yapraklarını dökmez. Kafur ya da ökaliptus kokusunu andıran güçlü bir aromaya sahiptir. İlkbahar ve yaz aylarında açan çiçekleri, beyaz, açık mavi, ve mavi renklidir. Yapraklarının tadı acımsı baharlıdır. Yapraklarından ve uçucu yağından yararlanılır.
Zencefile benzer tadı ve kokusu nedeniyle biberiye günümüzde de mutfaklarda bol miktarda kullanılmaktadır. Balık ve et yemeklerinde, özellikle de kuzu rostosunda ve kümes hayvanlarının pişirilmesinde tercih edilmektedir.
Akdeniz ülkelerinde patates ile zeytinyağlı patlıcan, biber ve domates kızartmalarında; sucuk, sosis, sos, güveç yemekleri ve salatalarda kullanılmaktadır. Sirke, sıvı yağ ve tereyağına tat vermek için tercih edilmektedir. Taze filizleri özellikle ızgaralarda etlere tat vermek amacıyla kullanılır. Pek çok mutfakta bitkinin taze yaprakları kurusuna göre daha fazla tercih edilmektedir.
Biberiyenin, eti daha uzun süre bozulmadan muhafaza etmesinin yanı sıra, hafızayı koruduğuna da inanılmaktadır. Eski Yunan’da öğrencilerin, hatırlama güçlerini artırmak amacıyla başlarına biberiyeden örülmüş taçlar taktığı bilinmektedir.
Aradan yüzyıllar geçmiş, bu bitki eşlerin birbirlerine sadık kalmalarının sembolü olarak evlilik törenleriyle birleştirilmiş ve yaşayanlara ölümü hatırlatmak amacıyla cenaze törenlerinde de kullanılmıştır.
Shakespeare, Hamlet isimli oyununda, biberiyenin bu özelliğine atıfta bulunmuş, Ophelia Hamlet’e taze bir biberiye dalı vererek “Bu biberiye… hatırlanma için” demiştir.
Biberiye yaprakları ile lavanta, nane, pelinotu ve üzerlik karışımından elde edilen Aqua Vulneraria Sprituas, kurşun yaralarının sarılmasında, çıbanların ve yaraların temizlenmesinde kullanılmıştır. Avrupa'da halk arasında bu sudan, hastalıklı saç dökülmeleri ve kan emici parazitlerin yok edilmesinde de yararlanılmıştır.
Biberiye, hekimler tarafından birçok hastalığın tedavisinde yararlanılan bir bitki olagelmiştir. Dioskurides, belirli mide hastalıklarında ve sarılıkta biberiye kullanıldığına değinmekte; Archingenis'in, merhem olarak felce ve preparat olarak tatanoza karşı biberiye kullandığı belirtilmektedir. Galen, biberiyenin taze yapraklarının öz suyu ile baldan elde edilen karışımın donuk gözleri aydınlığa kavuşturduğunu yazmaktadır. Lonicerus, biberiyenin içten kullanıldığında karaciğer ve kan temizleyici, idrar söktürücü, terletici özellikleri olduğunu, ayrıca sindirim bozukluklarında, epilepside, menstrüasyon gecikmelerinde faydalı olduğunu belirtirken, dıştan kullanımda ise, damla hastalığına ve kansere iyi geldiğini, dölyatağı temizleyici ve çocuk yapma gücünü artırıcı özellikleri olduğuna değinmektedir. Mathiolus'un, bunların yanısıra uyku hastalığına ve felce karşı biberiye kullandığı, diş ve eklemleri güçlendirici, çıban ve yara temizleyici olarak bu bitkiden yararlandığı belirtilmektedir. Leclerc de benzer şekilde ateşli hastalıklardan sonra görülen bitkinlikte ve yorgunlukta, zihinsel yorgunlukta ve sindirim bozukluklarında biberiyenin faydalarından behsetmektedir.Madaus da biberiyeyi birçok kadın hastalığında kullandığını yazar, menstrüasyon bozuklukları, beyaz akıntı, yaşdönemindeki sinir bozuklukları bunlar arasındadır.
Biberiye ile Tedavinin Tarihi
Eskiden biberiye tüm aromatik-koruyucu bitkiler gibi, baş, solunum ve sindirim sistemi rahatsızlıklarına karşı kullanılmıştır. Geleneksel Çin hekimleri baş ağrısı, hazımsızlık, uykusuzluk ve sıtmanın tedavisinde biberiyeyi zencefil ile karıştırarak tavsiye etmişlerdir. Ortaçağ boyunca, biberiye aşk büyüsü olarak ta kullanılmıştır.
Kimi efsanelere göre genç birisi çiçekli bir biberiye dalıyla birlikte karşı cinsten birine dokunduğunda, bu çiftin aniden birbirlerine aşık olacaklarına inanılırdı. Bu aromatik bitkinin, yastığın altına koyularak uyunduğunda, kötü rüyaları defettiğine inanılırdı.
Evlerin etrafına ekilerek, büyünün etkisinden insanları koruduğuna olan inanç yaygın hale geldi. Bu uygulama, bitkinin ev halkına karşı kadının egemenliğini ortaya çıkardığına inanılan Ingiltere’ de 16. yüzyılla birlikte yeni bir tartışma ortaya çıkardı.
Erkeklerin bitkiyi evlerinin etraflarından sökerek evde kendilerin egemen olacaklarına inandılar. Fransızlar, hasta odalarının etrafında ve hastanelerde bir çeşit tedavi edici tütsü olarak biberiyeyi asarlardı. II. Dünya Savaşına kadar Fransız hemşireler, ardıç meyveleri ile birlikte bu bitkiyi antiseptik olarak hastane odalarında yakmışlardır.
Çağdaş herbalistler, biberiyenin dolaşım, sinir ve sindirim sistemini uyardığını belirtmektedirler. Bu nedenle baş ağrısı, hazımsızlık ve depresyon tedavisi ile kötü kokan nefes için gargara olarak tavsiye edilmektedir.
Ayrıca kas ağrılarına karşı harici kullanımı ve gevşeme amacıyla banyosu tavsiye edilmektedir.
Orta Amerika halk hekimleri, biberiye yağını, böcek kovucu ve adet söktürücü olarak kullanmaktadırlar.
Tedavi Amaçlı Kullanım
Gıda Zehirlenmesi
Etler içerdikleri yağların okside olması ve kokmasıyla zamanla bozulurlar. Biberiye ve yağı potansiyel olarak güçlü antioksidan bileşikler içerir. Gerçekte de ticari gıda koruyucularına göre daha fazla koruyucu güce sahiptir.
Biberiyenin koruyucu özelliği, piknikte bizi gıda zehirlenmesine karşı korumaya yardım edebilir. Bu amaçla, ufalanmış yaprakları hamburger eti, balık, makarna ve patates salata-sıyla karıştırılabilir.
Enfeksiyonlar
Aynı bileşikler, bozulmanın geciktirilmesinin yanı sıra enfeksiyona yol açan pek çok mikroorganizmanın gelişimini engeller. Mesela bahçemizde başımıza gelecek küçük kesiklerde ufalanmış taze biberiye yapraklarını yıkadıktan sonra yara üzerine koyup, sonra sıkıca bandaj yapabiliriz.
Sindirim Problemleri
Biberiye kas gevşetici olarak, sindirim kasılmalarında düz kasların gevşemesine yardım edebilir. Avrupa Komisyonu Uzmanlar Komitesi, biberiyenin hazımsızlık tedavisinde kullanılması için onay vermiştir. Çok farklı coğrafyaya ait mahallî kültürlerde bitki, sindirim sistemi rahatsızlıklarına karşı kullanılmaktadır.
Tıkanıklık
Diğer aromatik bitkiler gibi, üşütme, nezle ve alerjiler sebebiyle burun ve göğüs tıkanıklılarının rahatlatılmasına yardım edebilir.
Kadın Hastalıkları
Antispazmatikler sadece sindirim kasılmasını değil aynı zamanda uterusdaki gibi diğer düz kasların kasılmalarını da azaltırlar. Biberiye teorik olarak uterusu rahatlatır. Ancak İtalyan araştırıcılar bunun tam kar-şıtı görüşler ileri sürmüşlerdir. Hamile kadınlar, biberiyenin tıbbi amaçlı kullanımından kaçınmalıdır. Diğerleri ise muayyen günlerinde bu bitkiyi deneyebilirler.
İlginç Ihtimal Biberiye kanseri önlemeye yardım eder
Antioksidanlar kanseri önlemeye yardım eder. Pennsylvania Devlet Üniversitesinde yapılan bir çalışmada, biberiye yaprakları öğütülerek laboratuvar hayvanlarının yemlerine katılmıştır. Daha sonra da bu hayvanların tümüne kanser yapıcı olarak bilinen kimyasallar enjekte edilmiştir. Sade besinle beslenen hayvanlarla karşılaştırılınca, biberiye içeren besinle beslenen hayvanların bariz bir şekilde kanserden korundukları görülmüştür.
Tavsiyeler
Sinirsel ve üşütmeye bağlı baş ağrısına karşı bitkinin hafif çayı tavsiye edilmektedir. Mideyi sakinleştirmek veya burun açmak amacıyla bitkiden hoş aromatik bir çay yapmak amacıyla, her fincan için bir çay kaşığı ufalanmış bitki kaynayan suya atılır. 10 veya 15 dakika demleyip süzülür. Günde üç fincan içilebilir. Iki yaş altı bebeklere biberiye sulandırılarak verilebilir.
Güvenlik Faktörü
Biberiyenin yemekte kullanılan miktarlarda, insan sağlığına herhangi bir zararı görülmezken, bilakis, biberiye yağının çok az miktarı bile mide, böbrek ve sindirim rahatsızlıklarına neden olabilir. Fazla miktardaki dozlar ise zehirlenmeye neden olur.
Bazı vakalarda bitkiyle temas eden kişilerin alerji oldukları rapor edilmiştir. Bunun özellikle bitkinin ticari anlamda üretimiyle uğraşan kişilerde daha fazla görüldüğü bildirilmiştir.
Kullanım Rehberi
Biberiyeyi sadece hekimlerin önerdiği tıbbi dozajlarda alınmalıdır. Mide bozulması veya ishal gibi rahatsızlıklarla karşılaşıldığında ya miktar azaltılmalı ya da tamamen kesilmelidir.
Yan Etkileri:
Önerilen ölçülerde ve sürede alındığı sürece yan etkisi olmayan biberiyenin yüksek dozda alınması hamilelik için risk oluşturmaktadır. Her ne kadar yemeklerde baharat olarak kullanılsa bile, hamile kadınların bitkiyi tıbbi amaçlı kullanmamaları önerilir. Biberiye yağının da dikkatli alınması gerekir. Küçük dozların bile mide, böbrek ve bağırsak problemleri yaratabileceği, yüksek dozların ise zehirli olabileceği belirtilmektedir.
Tıbbi Nitelikleri:
-Antiseptik,
-kramp çözücü,
-dolaşım ve sinir sistemini aktive edici,
-uyarıcı,
-yara iyileştirici,
-safra arttırıcı,
-idrar söktürücü.
Temel Bileşenleri:
Yaprakları %1-2.5 oranında uçucu yağ içerir.
Therein ve 1,8-cineol %30 oranında,
kafur %15-25 oranında,
borneol %16-20 oranında,
bornyl acetate maksimum %7 oranında bulunur.
