Güz Yemişi – Güz Zeytini (Elaeagnus umbellata)
Son zamanlarda oldukça popüler olan güz zeytini, güz yemişi, çıngıl iğde adlarıyla bilinen bu mucizevi bitki Çin, Japonya ve Güney Kore gibi Asya ülkelerinde ”Elaeagnus Umbellata” adıyla bilinmektedir.
Güz Zeytininin bazı kaynaklarda -34 dereceye kadar dayanıklı olduğu bildirilmektedir. Meyveleri benekli ve suludur. Güz Zeytini yüksek düzeyde A,C ve E vitaminleri içerir. Domatesten 17 kat fazla Likopene sahiptir.
Özellikle bildiğimiz tipik domatesten 17 kat fazla likopen içerdiği tespit edilmiştir. Likope’nin prostat kanseri riskini azalttığı üzerine ciddi araştırmalar olduğu düşünüldüğünde güz zeytini iyice ön plana çıkmaktadır. Pişirerek kullanıldığında likopenin daha fazla açığa çıktığı bazı net kaynaklarında belirtilmektedir. Aynı zamanda güz zeytininin meyve ve çekirdeklerinde insan vücudu için gerekli protein ve fatty acid’ler, çok zengin phytoene, a- ß –cyrptoxanthin ve ß-carotene içeriği olduğu saptanmıştır. Bol salkımlar halinde oluşan güz zeytini meyveleri taze olarak tüketilebildiği gibi, reçel ve jel yapımında da kullanılabilir.
Güz zeytininin bütün bu özelliklerinin yanında bütün eleagnus türlerinde olduğu gibi havadaki nitrojeni, köklerindeki nodlarında bulunan simbiotik bakteriler yardımıyla diğer bitkiler için yararlı nitrojene döndürme özelliği vardır. Bu yüzden toprak ıslahında da kullanılmaktadır. Verimsiz toprakların ıslahında ve erozyon önlemede çok etkili bir ağaçtır. Gölge tölelaransı olduğundan, ceviz ağacı gibi ağaçlarla birlikte toprak verimi artırmak amacıyla kullanılabilir.
Ülkemizde fazlaca bilinmeyen güz zeytini hakkında bilgileri burada zaman zaman paylaşmak istiyorum.
Zarif sarı çiçekleriyle, gümüş noktalı yaprak ve kırmızı üzümsü meyveleriyle peyzaj değeri çok yüksek bir bitkidir.
 |
| elaeagnus umbellata |
ELAEAGNACEAE Elaeagnus umbellata Thunb.: Çıngıl İğde Dalları yanlara ve aşağıya sarkık, dağınık tepeli, 3 m’ye kadar boylanabilen kışın yaprağını döken çalılardır. Sürgünleri genellikle dikenli, sarı kahverengi ve çıplaktır. Yapraklar dar eliptik ya da ters yumurtamsı biçimde, 3-7 cm uzunluğunda, sivri uçlu ve dip tarafı kama şeklindedir. Ayanın üst yüzü yıldız biçiminde kepeksi pullarla örtülüyken daha sonra bunlar dökülür, çıplaklaşır. Alt yüzündeki pulların rengi ise gümüşidir. Ayanın kenarı ondüleli, dalgalıdır. İlkbaharda açan çiçekler, son yılın sürgünlerinin orta ve dip taraflarında bulunur. 1-7 çiçek bir arada, bir sap üzerinde yer alır; güzel kokar. Taç yaprakları sarımtırak beyaz renklidir. Küre ya da yumurta biçiminde 6-8 mm çapındaki meyveler kırmızı renkli ve ekşi elma tadındadır. Vatanı Çin ve Japonya’dır. Kumlu topraklarda güzel gelişir. Kuşlar tarafından taşınan bol meyveleri ve tohumlarının kolay çimlenmesi dolayısıyla Amerika’da istilacı bitkiler arasında yer almaktadır. Ülkemiz için yeni bir tür: Güzyemişi (Elaeagnus Umbellata) Kanseri önleyen mucize yemiş
SAMSUN – OMÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çelik yaptığı açıklamada, Türkiye’de yeni bir ürün olan ”güzyemişi”nin Çin, Japonya ve Güney Kore gibi Asya ülkelerinde ”Elaeagnus Umbellata” adıyla bilindiğini ve bu ülkelerde sıkça tüketildiğini söyledi. Yapılan araştırmaların likopenin bir çok kanser türünü önlediğine ve kalp sağlığına da iyi geldiğini ortaya koyduğunu vurgulayan Çelik, güzyemişinin domatesten 17 kat daha fazla likopen içerdiğini bildirdi. Prof. Dr. Çelik, Asya orijinli bir bitki olan güz yemişinin çok hızlı ve kolay yetiştiğini dile getirerek, şu bilgileri verdi: ”Güz yemişinin meyvelerinin içeriğinde likopen maddesi bulunuyor. Birçok kanser hastalığını önleyen madde olarak bilinen likopen içeriği güzyemişinde domatesten 17 kat daha fazladır. Likopen domatesin dışında, karpuz, pembe greyfurtta bulunuyor. Antibakteriyel bir meyvedir. Sağlık açısından son derece önemlidir. Prostat kanseri, pankreas kanseri gibi birçok kansere yakalanma riskini azaltmaktadır. Ayrıca kalp kaslarını güçlendiren ve kolesterolü düşüren bir meyvedir. Hücrelerin yenilenmesini sağlar. Biyoaktif bileşikler, esansiyel yağ asitleri, beta karoten, lutein, A, C ve E vitaminlerince zengindir.” Yetiştirildiği ülkelerde büyük ilgi gören ve ekonomik getirisi yüksek olan güzyemişinin üretimini yapmak için Samsun’da iki ayrı köyde deneme üretimlerine başladıklarını belirten Çelik, sürdürülen altyapı çalışmaları ile söz konusu bitkinin yöre insanının yüzünü güldüreceğine inandığını ifade etti. Prof. Dr. Hüseyin Çelik, güzyemişinin eksi 40 dereceye kadar soğuğa ve kurak koşullara dayanan bir yapısı bulunduğunu dile getirerek, güzyemişinin Türkiye’de alternatif ürünler içinde en kolay ve ekonomik yetiştirilebilecek bir meyve olduğunu anlattı. Güzyemişinin Asya ülkelerinde çeşitli şekillerde tüketildiğini belirten Çelik, güzyemişinin taze meyve, meyve suyu, reçel, jöle, sos, kuru meyve olarak tüketildiğini, yaprak, kök ve çiçeklerinden ise ilaç sanayisinde yararlanıldığını kaydetti. Çelik, güzyemişinin Uzakdoğu’da geleneksel besin kaynaklarından biri olarak tüketildiğini de sözlerine ekledi. LİKOPEN Likopen, sebze ve meyvelerde doğal alarak bulunan karoten familyasına ait bir pigmenttir. Bir çok araştırma göstermiştir ki likopen prostat kanseri, sindirim sistemi, göğüs kanseri, akciğer kanseri ve yaşlılıktan dolayı oluşan kalp dejenerasyonunu aktif olarak engelleyebilir. (AA)
Kaynaklar: http://www.orman.istanbul.edu.tr/node/9375,http://www.agaclar.net/forum/uzumsu-meyveler/16225.htm,http://www.bahcebitkileri.org/kansere-karsi-domatesten-17-kat-daha-etkili.html
